Jezus ustanowił w swoim Kościele sakrament pokuty, aby wierni, którzy po chrzcie popełniają grzechy, mogli pojednać się z Bogiem przez odnowienie w łasce, Kościół bowiem ma „i wodę, i łzy: wodę chrztu i łzy pokuty.” (św. Ambroży). Przez sakrament pokuty powracamy do życia z Bogiem i nabieramy sił do walki ze swoją słabością.
Należy podkreślić, że indywidualna i całkowita spowiedź oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny zwyczajny sposób, przez który wierni dostępują pojednania z Bogiem i Kościołem, chyba że zwalnia ich od tego niemożliwość fizyczna lub moralna. (Obrzędy Pokuty, nr 31)
Pokuta, jak wszystkie sakramenty, jest czynnością liturgiczną. Składają się na nią zazwyczaj następujące elementy: pozdrowienie i błogosławieństwo kapłana, (…) wezwanie do żalu, spowiedź, która jest uznaniem grzechów i wyznaniem ich wobec kapłana, nałożenie i przyjęcie pokuty, rozgrzeszenie przez kapłana, modlitwa dziękczynna, odesłanie z błogosławieństwem kapłana. (Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 1480)
Każdy sakrament, czyli czynność liturgiczna posiada przewidziany obrzęd, który należy stosować i być mu wiernym. Dotyczy to zarówno szafarza sakramentu (kapłana) jak i osoby do niego przystępującej.
Dlatego zachęcamy, szczególnie teraz – w Wielkim Poście, kiedy większość z nas przygotowuje się do rekolekcyjnej czy przedświątecznej spowiedzi, aby przypomnieć sobie formułę spowiedzi i wg niej przystępować do konfesjonału.
FORMUŁA SPOWIEDZI
Po podejściu do konfesjonału spowiadający się mówi:
Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus.
Kapłan odpowiada:
Na wieki wieków. Amen
Następnie penitent żegna się mówiąc:
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen.
Penitent określa swój stan (jestem mężem, żoną, wdową, księdzem), czas ostatniej spowiedzi (ostatni raz u spowiedzi byłem: miesiąc temu, tydzień temu, pół roku temu) oraz inne okoliczności (żadnego grzechu nie zataiłem/zataiłem następujące grzechy; pokutę odprawiłem/nie odprawiłem) [1].
Pana Boga obraziłem następującymi grzechami:
Następnie penitent wyznaje swoje grzechy.[2]
Wyznanie grzechów kończy się słowami:
Więcej grzechów nie pamiętam, za wszystkie serdecznie żałuję, postanawiam poprawę, proszę o pokutę i rozgrzeszenie. [3]
Kapłan udziela nauki, wyznacza pokutę i udziela rozgrzeszenia:
Bóg, Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat ze sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I JA ODPUSZCZAM TOBIE GRZECHY W IMIĘ OJCA I SYNA, + I DUCHA ŚWIĘTEGO.
Penitent czyni znak krzyża i odpowiada: Amen.
Po udzieleniu rozgrzeszenia kapłan mówi:
Wysławiajmy Pana, bo jest dobry.
Penitent kończy:
Bo jego miłosierdzie trwa na wieki.
Kapłan odsyła penitenta mówiąc:
Pan odpuścił Ci grzechy. Idź w pokoju.
Kilka uwag o formule spowiedzi:
[1] Na samym początku spowiedzi bardzo ważnym jest „przedstawić się” kapłanowi. Nie dla zaspokojenia ciekawości księdza, ale po to, aby mógł lepiej pełnić posługę, poznać okoliczności naszego życia i dostosować pouczenie i pokutę. [2] Wyznanie grzechów powinno odbyć się wg „Zasady 4K”. Spowiedź ma być: klarowna, konkretna, krótka i kompletna.* klarowna – Podczas wyznania grzechów nie mówimy ogólników, nazywamy rzeczy po imieniu. Spowiednik nie może się domyślać.
* konkretna – Wyznając grzechy nie uciekamy w zbędne dygresje o swoim życiu i swojej rodzinie.
* krótka – Tę cechę narzuca sama forma sakramentu pokuty. W konfesjonale ksiądz nie rozwiąże wszystkich twoich życiowych problemów. Gdy spowiedź jest poprzedzona solidnym rachunkiem sumienia to będzie krótka.
* kompletna – Aby spowiedź uznać za ważną należy wyznać wszystkie grzechy ciężkie (także ich ilość i okoliczności). Świadome zatajenie grzechu czyni spowiedź świętokradzką.
[3] Formuła kończąca wyznanie grzechów jest bardzo istotna, ponieważ jest to deklaracja penitenta, że pragnie zrealizować poszczególne warunki sakramentu pokuty.> Więcej nie pamiętam… – Wyrażam ufność, że Bóg ogarnia moje życie swoim miłosierdziem, a ja zrobiłem wszystko, co w mojej mocy, aby się solidnie wyspowiadać.
> żałuję – Jest to najistotniejszy warunek odpuszczenia grzechów. Ta decyzja żalu musi zostać wyrażona w konfesjonale.
> postanawiam poprawę – To kolejny warunek sakramentu pokuty. Wyrażenie go oznacza, że chcę konkretnie zmienić swoje życie.
> proszę o pokutę i rozgrzeszenie. – Wypowiadając te słowa penitent wyznaje: Jestem gotowy naprawić popełnione zło. Jestem grzesznikiem, należy mi się pokuta.
Przy tej okazji dziękujemy za Wasze świadectwo pięknej i regularnej spowiedzi. Zachęcamy także, aby spowiedź była przygotowana przez solidny rachunek sumienia oraz praktykowana regularnie, aby nieustannie trwać w Bożej obecności.
